Mærsk Essex:
Hành Trình 62 Ngày Lột Tả
“Lá Phổi” Vận Tải Biển Hiện Đại
Mærsk Essex, một con tàu container khổng lồ, không chỉ là phương tiện vận chuyển mà còn là chứng nhân cho sự thay đổi chiến lược, thách thức logistics và điểm yếu chí mạng của chuỗi cung ứng toàn cầu. Từ chiến lược “giảm tốc” tiết kiệm nhiên liệu đến tình trạng tắc nghẽn cảng biển kéo dài, hành trình 62 ngày của con tàu này là một bài học đắt giá về thương mại quốc tế.
1. Đánh Đổi Tốc Độ Lấy Hiệu Quả Kinh Tế: Kỷ Nguyên "Slow Steaming"
Ngành vận tải biển container đang chứng kiến sự hợp nhất chưa từng có. Hiện nay, 10 hãng vận tải hàng đầu đã nắm giữ tới 85% thị phần toàn cầu, dẫn đầu là các “gã khổng lồ” như Maersk, MSC và Evergreen. Xu hướng này nhằm tối ưu hóa lợi ích kinh tế theo quy mô bằng cách đóng các siêu tàu để vận chuyển khối lượng hàng hóa khổng lồ trên số lượng tàu ít hơn.
Tuy nhiên, cải tiến mang tính cách mạng lại nằm ở một chiến lược đơn giản: Giảm tốc độ tàu (Slow Steaming).
Năm 2008, trước cuộc khủng hoảng tài chính và giá nhiên liệu leo thang, Maersk đã đưa ra giải pháp giảm tốc độ vận hành từ 22 hải lý/giờ xuống còn 14–18 hải lý/giờ. Hành động này được chứng minh là không gây hại cho động cơ mà còn giúp hầu hết các hãng tàu tiết kiệm từ 10% đến 25% nhiên liệu.
Ngày nay, việc giảm tốc không chỉ là biện pháp cắt giảm chi phí nhiên liệu mà còn là công cụ chiến lược để giảm công suất dư thừa và ổn định thị trường khi nhu cầu vận chuyển sụt giảm. Mærsk Essex cũng áp dụng chiến lược này, chủ động giảm tốc khi tiến ra vùng biển rộng, biến việc vận hành chậm rãi thành một tiêu chuẩn mới của ngành.
2. Việt Nam Và Lợi Thế Chi Phí Vận Chuyển “Không Tưởng”
Một trong những hệ quả rõ rệt nhất của vận tải biển quy mô lớn là chi phí vận chuyển cực thấp — yếu tố then chốt thúc đẩy toàn cầu hóa. Việt Nam, với các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như giày dép và hàng dệt may, là ví dụ điển hình.
Trước đại dịch, chi phí vận chuyển một container 20 feet (chứa khoảng 3.500 đôi giày) từ châu Á đến Mỹ chỉ khoảng 1.000 USD. Có nghĩa là chi phí vận chuyển cho mỗi đôi giày qua 13.000 km chỉ khoảng 0,3 đô la (tức ~7.500 VNĐ).
Mức chi phí thấp đến khó tin này đã giúp xóa nhòa rào cản địa lý, cho phép hàng hóa sản xuất tại châu Á vẫn mang lại lợi nhuận cao khi bán ở thị trường Bắc Mỹ — định hình lại bản đồ sản xuất và tiêu dùng toàn cầu.
3. Điểm Yếu Chết Người: Nút Thắt Tại Cửa Ngõ Bắc Mỹ
Sự phức tạp của logistics toàn cầu thể hiện rõ qua công tác hậu cần. Việc sắp xếp hàng nghìn container trên Mærsk Essex là một “trò chơi xếp hình” quy mô lớn, đòi hỏi phần mềm tối ưu hóa vị trí theo điểm đến và loại hàng.
Tuy nhiên, khi con tàu cập bến cảng Los Angeles, mọi sự tối ưu hóa trên biển đều trở nên vô nghĩa. Thay vì dỡ hàng ngay lập tức, Mærsk Essex đã phải neo đậu ngoài khơi suốt 17 ngày — thời gian dài hơn cả chặng vượt Thái Bình Dương — chỉ để chờ một bến đỗ trống.
- Tắc nghẽn bãi chứa: Xe tải không thể lấy hàng kịp thời, khiến container cũ ùn ứ, lấp đầy không gian.
- Thiếu hụt tàu: Tàu phải chờ cả tuần để vào cảng, làm giảm năng suất vận tải toàn hệ thống.
Hệ thống vận tải biển hiện đại được thiết kế để hoạt động hoàn hảo dựa trên lợi thế quy mô. Nhưng chính sự phụ thuộc tuyệt đối vào “tính hoàn hảo” đó lại khiến chuỗi cung ứng mong manh và dễ tổn thương trước bất kỳ cú sốc nào.
Hành trình của Mærsk Essex là lời cảnh tỉnh cho các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp: tương lai logistics không chỉ nằm ở việc đóng tàu lớn hơn, mà ở xây dựng một chuỗi cung ứng linh hoạt và bền vững hơn.
Tác giả: LogiXperience – Thư viện Kiến thức Logistics 4.0
Nguồn tham khảo: Bộ Công Thương, Hiệp hội Doanh nghiệp Logistics Việt Nam (VLA), Tổng cục Thống kê (GSO), World Bank LPI 2024.